Foniatrie
De Keel- Neus en Oorarts is bij uitstek de specialist op stemgebied. Hiertoe is een speciaal stemspreekuur gestart. De KNO-arts die zich specialiseert in de stem heet foniater. De wetenschap die onderzoek doet naar stem en stemafwijkingen heet foniatrie.
Inleiding
Spreken is het meest gebruikte communicatiemiddel bij mensen. In veel beroepen is men afhankelijk van de stem. Denk bijvoorbeeld aan leerkrachten, verkopers, telefonistes, zangers etc. Veel factoren hebben invloed op de stem zoals: roken, alcohol, medicijnen, luchtweginfecties, emoties, allergieën, hormonen, forceren van de stem, verkeerde ademhalingstechnieken.
Anatomie
Geluid ontstaat in het strottenhoofd. Daar zitten onder anderen twee stembanden, twee plooien die door spieren naar elkaar gebracht kunnen worden om zo de luchtpijp af te sluiten. Lucht bij uitademing uit de luchtpijp brengt de stembanden in trilling, en zo ontstaat geluid. Door de spanning in de stembanden te veranderen, krijg je een andere toonhoogte.
Mensen met stemklachten zijn vaak hees of schor. Er zijn diverse oorzaken van heesheid zoals:
-
verkeerd stemgebruik, emoties, vermoeidheid en stress
-
irritatie door gassen/dampen of sigarettenrook
-
allergie
-
infectie, zie afbeelding met rode stembanden.
-
zwellingen zoals stembandknobbeltjes, poliep of vocht (zie stemchirurgie)
Diagnostiek en therapie
Tijdens het foniatrisch spreekuur wordt er multidisciplinair gewerkt door de KNO arts samen met de logopedist. Er zal goed geluisterd worden, zowel naar de klachten, (de anamnese) als naar de stem(kwaliteit) zelf.
De KNO arts heeft meerdere mogelijkheden goed naar de stembanden te kijken, of door fiberscopie, waarbij een slangetje met lichtbron door de neus wordt opgevoerd naar de keel om een beeld te krijgen van de stembanden, of, vrijwel altijd, door stroboscopie.
Daarbij wordt een buis geplaatst in de mondkeelholte, eveneens met een lichtbron, die tevens lichtflitsen kan geven waardoor de trilling van de stembanden vertraagd weergegeven worden. Hierdoor kan nog beter naar afwijkingen worden gekeken.
Vervolgens wordt gekeken naar de beste vorm van therapie:
-
logopedie waarbij ontspanning-ademhaling- en stemspierfunctietraining wordt gedaan.
-
combinatie van logopedie voor en na een ingreep zoals bij het verwijderen van stembandknobbeltjes of een poliep.